بررسی اثر افزایش قیمت انرژی بر مخارج خانوارهای شهری و روستایی

کشور ایران یکی از غنی ترین کشورهای منطقه و حتی جهان در زمینه منابع انرژی می باشد. این امر منجر به استفاده از این منابع با ارزش بدون در نظر گرفتن هزینه فرصت شده است. دولتهای مختلف، از اولین سالهای استخراج و صادرات نفت و گاز کشور برای فروش داخلی این محصولات یارانه پرداخت می کردند. به این علت روندقیمت های مربوط به حامل های انرژی، تولید و مصرف، آن را به سمت غیر بهینه سوق داده است. لذا تعدیل قیمت های آنها امری ضروری می باشد. بحث حذف یارانه های انرژی از مدتها پیش در محافل اقتصادی مطرح بوده. ولی تا سال گذشته اقدام عملی در رابطه با آن انجام نشده بود. حذف یارانه های انرژی که قرار است در یک برنامه پنچ ساله اجرا شود، اکنون یک سال از اجرای آن می گذرد، منجر به افزایش قیمتهای حاملهای انرژی در کشور شده است. در این تحقیق کوشش شده است تا اثر افزایش قیمت انرژی، مبتنی بر قانون هدفمندسازی یارانه های انرژی را بر مخارج خانوارهای کشور بررسی شود. به این منظور خانوارهای کشور را در دو گروه شهری و روستایی تقسیم، و هر گروه در دهکهای مختلف مخارج به طور جداگانه بررسی شده است. برای بررسی اثر افزایش قیمت انرژی بر مخارج خانوار از پنج حامل انرژی برق، گاز طبیعی، نفت سفید، گاز مایع و گازوئیل استفاده شده است. در این تحقیق با کمک سیستم مخارج خطی و روش پانل دیتا، به محاسبه کششهای قیمتی و درآمدی حاملهای فوق پرداخته شده است. نتایج این تحقیق نشانگر این است که کشش قیمتی حاملهای منتخب، به غیر از گاز مایع در خانوار شهری نسبت به خانوار روستایی بیشتر است. در نتیجه تغییر مخارج برای خانوارهای روستایی بیشتر می باشد. سهم هزینه های مربوط به انرژی در خانوارهای روستایی نسبت به هزینه کل بیشتر از خانوارهای شهری می باشد. این مساله به همراه کمتر بودن کشش قیمتی برای خانوارهای روستایی، این بخش از جامعه را نسبت به افزایش قیمت حاملهای انرژی آسیب پذیرتر کرده است. در مورد کشش درآمدی هم می توان گفت که حاملهای برق، نفت سفید و گازوئیل کشش درآمدی شان برای خانوارهای شهری نسبت به خانوارهای روستایی بیشتر می باشد. نتایج تحقیق در بررسی رفتار خانوارها در دهکهای مختلف نشان داد که اختلاف در میان الگوی مصرف دهکهای بالا و پایین شهری بیشتر از روستایی می باشد. خانوارهای روستایی تقریبا از یک الگوی مصرف برای هر پنج حامل انرژی پیروی می کنند ولی خانوارهای فقیر شهری در مصرف سه حامل نفت سفید، گاز مایع و گازوئیل الگوی متفاوتی دارند. می توان گفت این سه حامل نقش مهمی در تامین انرژی خانوارهای فقیر شهری و خانوارهای روستایی دارد.